6 maja 2014 roku – przy sali wypełnionej studentami Języka i Kultury Rosji, Języka Rosyjskiego dla Biznesu oraz Dwujęzykowych Studiów dla Tłumaczy, opcji ang.-niem. i ang.-ros. – odbyło się spotkanie w Kole Naukowym Rusycystów „Досуг”. Zaszczyciły je swą obecnością władze naszej szkoły: Rektor PWSZ im. Stanisława Pigonia w Krośnie prof. Grzegorz Przebinda, Prorektor – prof. Zbigniew Barabasz oraz Dyrektor Instytutu Humanistycznego – dr Władysław Chłopicki. Obecni byli także wykładowcy z Zakładów: Filologii Germańskiej – dr Krystyna Szayna-Dec i Filologii Rosyjskiej – Kierownik Zakładu, dr Bartosz Gołąbek oraz mgr Adam Nowakowski.
Spotkanie poświęcone było naszemu wybitnemu poecie i dramaturgowi, Tadeuszowi Różewiczowi, który zmarł 24 kwietnia. Przypomnieliśmy sobie dzisiaj nie tylko siłę jego poetyckiej dykcji, ale usłyszeliśmy także głos poety w rozmowie z „kolegą po fachu” – Czesławem Miłoszem, nagranej w 1999 roku w Teatrze Słowackiego w Krakowie. Okazało się, że z takiej dwustronnej prezentacji wyłania się niespodziewanie obraz człowieka surowych zasad, który, choć całe życie stronił od tłumów, potrafi być wdzięcznym rozmówcą, pełnym humoru gawędziarzem (gotowym wyznać nawet, jakie role żeńskie chciałby zagrać, gdyby był aktorem).
W finałowej części naszego spotkania mogliśmy się przekonać, że fakt odbycia tej rozmowy został utrwalony w jednym z utworów Różewicza – Tajemnica wiersza, podobnie zresztą jak na przykład jego uczestnictwo w Targach Książki we Frankfurcie nad Menem w 2000 r. (których uczestnikiem był również wtedy, wspomniany tu nieco ironicznie, dawny prezydent Rosji – Borys Jelcyn ze swoją biografią!).
To unaoczniło nam, jak życie dostarcza ciągle nowego tworzywa – zwykłe fakty czy rozmowę uwiecznia poeta w języku artystycznym, czyniąc je materiałem sztuki. Może więc nasze spotkanie z Różewiczem, choćby dzięki odkryciu tego podwójnego dyskursu, nie przypominało rutynowej akademii?
Spotkanie współorganizowali studenci II roku Języka i Kultury Rosji: Urszula Ożóg i Patrycjusz Wojnar, którzy odczytali wiersz Różewicza (w przekładzie rosyjskim Игоря Белова) – Прощание, a potem kluczowe dla nas fragmenty Tajemnicy wiersza z tomu Słowo po słowie (Wrocław 2003).
Utwór Różewicza w przekładzie na angielski autorstwa samego Miłosza – In The Middle Of Life, zaprezentowali we fragmentach: Dominika Konefał i Rafał Łuczycki z III roku DSdT, opcja ang.-rosyjska.
Różewicz mógł na dobre zagościć w świadomości innych narodów dzięki takim znakomitym tłumaczom jak: Natalia Gorbaniewska (rosyjski), Karl Dedecius (niemiecki), Bill Johnston (angielski). Jest on autorem wierszy poświęconych Lwu Tołstojowi, na przykład Z kroniki życia Lwa Tołstoja. Dodajmy, że w wysłuchanej przez nas rozmowie poeta odwołuje się do Puszkina oraz porównuje bohatera swojej Kartoteki do Obłomowa Gonczarowa (obaj są bierni, manifestując to leżeniem w łóżku, co nazywa Różewicz „pozycją słowiańską”), a Miłosz wykładał przecież w Ameryce rosyjską literaturę, zwłaszcza fascynował go Dostojewski.
Różewicz i Miłosz pozostawali w dialogu już od 1948 roku, kiedy to w Waszyngtonie powstała oda Miłosza Do Tadeusz Różewicza – poety, ze słowami:
Szczęśliwy naród, który ma poetę
I w trudach swoich nie kroczy w milczeniu.
Tłum. ros.Алла Шарапова:
Блажен народ, поэта породивший:
В своих трудах он не бредёт в молчанье.
Za odpowiedź można uznać późniejszy wiersz Różewicza Elegia pamięci Czesława Miłosza z jego pytaniem:
A co z nami? Co z naszymi sporami przyjacielskimi…
Oprac.
dr Leokadia Styrcz-Przebinda, opiekun Koła Naukowego Rusycystów „Досуг”.
foto B.Gołąbek