Ćwiczenia terenowe z Historii architektury i sztuki w Krakowie

W dniach 31 stycznia do 1 lutego 2025 roku studenci II roku Turystyki i rekreacji, pod kierunkiem historyka sztuki – dra hab. Piotra Łopatkiewicza, prof. PANS, uczestniczyli w dwudniowych ćwiczeniach terenowych z Historii architektury i sztuki w Krakowie. Ćwiczenia były naturalną kontynuacją zajęć terenowych z historii architektury i sztuki przeprowadzonych w zespołach zabytkowych Krosna w miesiącach listopad-styczeń 2024/25.

Zajęcia w Krakowie rozpoczęliśmy wzgórza wawelskiego, gdzie głównym punktem programu były królewskie Apartamenty prywatne I piętra, renesansowe krużganki I piętra, oraz Komnaty reprezentacyjne II piętra Zamku Królewskiego na Wawelu. Poza znakomicie wyposażonymi komnatami wawelskimi, w sali Senatorskiej studenci mogli obejrzeć wystawą czasową: Niech żyje król…, poświęconą wawelskim koronacjom Augusta II oraz Augusta III, na której eksponowane były bezcennego artefakty, pochodzące głównie ze zbiorów drezdeńskich. Pod ponad dwóch godzinach intensywnych zajęć kolejnym punktem programu był Skarbiec Koronny, gdzie prócz licznych artefaktów ze srebra i złota studenci mogli wejść do historycznego pomieszczenia dawnego Skarbca gdzie eksponowany jest tzw. Szczerbiec – miecz koronacyj y królów polskich z 2. poł. XIII wieku. Ze Skarbca przez dziedziniec arkadowy przeszliśmy do nowej ekspozycji Zamku (otworzonej w styczniu b.r.) jakim jest Lapidarium utworzone w piwnicach wschodniego skrzydła. Ostatnim punktem programu stała się archeologiczno-architektoniczna wystawa Wawel zaginiony, dotycząca historii zabudowy wzgórza wawelskiego. Na wystawie studenci mogli zobaczyć między innymi najstarsze na ziemiach polskich architektoniczne relikty rotundy Najświętszej Marii Panny, pochodzące z czasów Bolesława Chrobrego.

Późnym popołudniem zajęcia zakończyliśmy w Galerii w Sukiennicach – Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, gdzie studenci zobaczyli najwspanialsze dzieła malarzy polskich XIX wieku: Piotra Michałowskiego, Jana Matejki, Józefa Chełmońskiego, Henryka Siemiradzkiego, Aleksandra i Maksymiliana Gierymskich i wielu, wielu innych.

Dzień drugi rozpoczął się od powrotu na wzgórze Wawelskie. Tuż po ósmej studenci mieli niezwykłą okazję zobaczenia wnętrza kaplicy Zygmuntowskiej – pierwszej na ziemiach polskich grobowej kaplicy kopułowej, arcydzieła architektury i rzeźby florenckiego renesansu, znakomitego dzieła Florentyńczyka Bartolomea Berrecciego. Wizyta w niedostępnym dla turystów wnętrzu była dla studentów niezapomnianym przeżyciem. Kolejny punkty programu to wnętrze katedry na Wawelu, kaplica Świętokrzyska, kaplica Wazów, kaplica Mariacka, krypta wieszczów narodowych, w końcu królewskie nagrobki tumbowe, dzwon Zygmunta i groby królewskie z romańską kryptą Św. Leonarda – pozostałością romańskiej katedry z czasów Władysława Hermana oraz Muzeum Katedralne.

Ze wzgórza wawelskiego zeszliśmy na ul Kanoniczą, gdzie kolejną godziną poświęciliśmy na zwiedzenie zbiorów sztuki dawnej w Oddziale Muzeum Narodowego, w dawnym Pałacu Biskupa Erazma Ciołka. Tu studenci mogli zapoznać się z unikatowymi zabytkami malarstwa i rzeźby średniowiecznej i nowożytnej Małopolski, w tym licznie reprezentowanymi eksponatami zakupionymi w roku 1915 przez Feliksa Koperę w Krośnie, pochodzącymi z krośnieńskiego kościoła parafialnego.

Ważnym punktem programu była wizyta we wnętrzu wczesnobarokowego kościoła Świętych Piotra i Pawła przy ul. Grodzkiej – dzieło włoskiego architekta Giovanniego Trevano wraz ze zwiedzaniem kościelnych podziemi, który w ostatnim czasie zaaranżowano na kolejny Panteon Narodowy.

Następne ważne punkty programu to zespół kościoła Franciszkanów, franciszkańskie krużganki i kościół z polichromią i witrażami autorstwa Stanisława Wyspiańskiego. Kościół franciszkanów stał się pretekstem do krótkiego wykładu o znaczeniu Wyspiańskiego w dziejach kultury polskiej. W krużgankach dominikańskich i wnętrzu wspaniałego bazylikowego kościoła zakonu kaznodziejów, studenci doskonali swoje umiejętności w zakresie podstawowych terminów architektonicznych oraz historii wybranych technik artystycznych.

Godziny popołudniowe to zajęcia w kościele Mariackim, gdzie studenci zapoznali się z historią przemian architektonicznych i wystroju najważniejszej świątyni w mieście oraz efektami zakończonej niedawno konserwacji wielkiego poliptyku Mariackiego Wita Stwosza z lat 1477-1489.

Jednym z ostatnich punktów programu stał się akademicki kościół Św. Anny, znakomite dzieło Tylmana van Gameren, jedno z najbardziej efektownych wnętrz późnobarokowych na ziemiach polskich, dekorowane przez znakomitego sztukatora Baltazara Fontanę. W sąsiadującym z kościołem Św. Anny kwartale uniwersyteckim, studenci zapoznać mogli się z historią i przemianami architektonicznymi Collegium Maius najstarszego gmachu Uniwersytetu Jagiellońskiego z przełomu XIV i XV wieku, jednego z najstarszych i najlepiej zachowanych architektonicznych kompleksów uniwersyteckich na świecie.

Relacja: Piotr Łopatkiewicz

Fotorelacja: Julia Capko, Piotr Łopatkiewicz