Kanon dobrych praktyk, wynikających z prowadzonych badań:
- Szkoła jako miejsce to przestrzeń zorganizowana wokół modeli edukacyjnych o charakterze nie dyrektywnym, ale dyskursywnym, problemowym i prospektywnym rozumieniem własnego osobowego świata i otaczającej rzeczywistości.
- Szkoła jako miejsce jest przestrzenią „rozwoju osobowości” wychowanka, umiejącego kierować własnym rozwojem i przygotowanego do oceny istniejącej rzeczywistości i twórczego jej przekształcania, zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami ludzi a także do wykorzystania tych możliwości jakie niesie szybki postęp naukowo – techniczny
- Szkoła jako miejsce jest zakotwiczona głęboko w społeczeństwie i szeroko w historycznym doświadczeniu, w atmosferze i postaci uczłowieczonej wiedzy i kompetencji w duchu humanistycznej i pragmatycznej praktyce edukacyjnej.
- Proces edukacji wymaga relacji osobowej jako podstawowego „miejsca” wychowania. Spotkania osób pozwala na budowanie wspierającej relacji wychowawczej zarówno w rodzinie, szkole, jak i instytucji kultury. Tworzenie relacji pomiędzy uczestnikami spotkania w każdym wieku, z uwzględnieniem ich zmieniających się potrzeb i poziomu funkcjonalności, sprzyja działaniom na rzecz włączenia społecznego oraz przyczynia się do budowania tożsamości, poznawania dziedzictwa regionu i zafascynowania się nim.
- Edukacja jest relacją w miejscu.Umożliwia przechodzenie od kultury błędu do kultury wspierania rozwoju w szkole, w której kluczowa rolę pełni nauczyciel. Ważną kwestią dla jakości miejsca jest znajomość oczekiwań uczestników procesu edukacji oraz własnych obowiązków.
- Odbieranie szkoły jako miejsca wymaga dziecięcego zaangażowania w przestrzeni szkolnej, zwłaszcza w kontekście uczniów w młodszym wieku szkolnym. Odpowiednio zaprojektowane przestrzenie szkolne integrują naturę, interdyscyplinarność, relacyjność i porozumienie bez przemocy. Przenosząc zajęcia do naturalnych środowisk, takich jak lasy czy jutowe namioty, ograniczając natężenie hałasu stymulujemy kreatywność i rozwój zmysłów uczniów. Interdyscyplinarność przedmiotów umożliwia zrozumienie związków między różnymi dziedzinami i promuje holistyczne podejście do edukacji.
- Projektowanie przestrzeni sprzyjających interakcji i współpracy wzmacnia relacje między uczniami i nauczycielami, co skutkuje wzajemnym wsparciem w procesie uczenia się. Warunki edukacyjne zarówno w miejscach, jak i nie-miejscach edukacji, oddziaływają na proces odróżniania pojęć u dzieci wczesnoszkolnych.
- Środowisko rówieśnicze – jest jednym ze znaczących miejsc, w których przebiega proces socjalizacji. To właśnie pośród swoich rówieśników dziecko ćwiczy nabyte umiejętności interpersonalne, jak: rozmowa, dyskusja, rozwiązywanie konfliktów, kreowanie swoich zainteresowań, podejmowanie konstruktywnego współzawodnictwa, nawiązywanie i podtrzymywanie więzi z innymi ludźmi, zaspokajanie potrzeby akceptacji i uznania, czy też miłe spędzanie swojego czasu wolnego poza rodziną. Znaczące oddziaływanie społeczne i integracyjne, a także zdrowotne i wychowawcze dla relacji rówieśniczych ma sport.
- Rodzice odgrywają istotną rolę w procesie edukacji własnych dzieci. Kategoria miejsca rodziców w edukacji szkolnej dziecka łączy lokalizację, wyposażenie i poczucie miejsca (uczucia i emocje oraz ich reprezentacje) z wzajemnymi relacjami społecznymi budowanymi na terenie placówki w określonym czasie. Rodzice doświadczają miejsc oswojonych – relacyjnych, zajętych, pozytywnych emocji i uczuć oraz miejsc nie-oswojonych zaliczono: użytkowanych, pustych, negatywnych emocji i afektów. Rodzicielskie przywiązania do miejsca jakim jest szkoła często przybiera postać narratora, obserwatora, bywalca, właściciela i kreatora. Funkcjonowanie rodziców jako właścicieli i kreatorów w środowisku szkolnym podnosi jakość edukacji.
- Wspierające relacje rodziców z dorastającą młodzieżą zmniejszają ryzyko podejmowania zachowań szkodliwych dla zdrowia. Poczucie dorastającej młodzieży, bycia wspieranym przez rodziców przyczynia się do podejmowania zachowań prozdrowotnych.
- Łatwość komunikacji dorastającej młodzieży z rodzicami, rodzeństwem, jest pozytywnym wskaźnikiem relacji w rodzinie a jednocześnie czynnikiem chroniącym młodzież przed podejmowaniem zachowań szkodliwych dla jej zdrowia.
- Istotnym elementem edukacji jest wspieranie jednostek i grup w procesie uodporniania na zagrożenia płynące z deprawacji wobec osób uczących się.
- Miejscem spotkania nauczycieli i uczniów w przestrzeni szkolnej w sytuacji konfliktów jest mediacja szkolna i rówieśnicza, odwołująca się do .poszanowania praw człowieka, tolerancji, odpowiedzialności, dążenia do sprawiedliwości.
- Miejsca edukacji to także podmioty środowiskowe, w tym Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna. Szeroko-zakresowa i wieloaspektowa działalność wymienionych podmiotów w obszarach opieki i edukacji, rozwijania pasji i integracji środowiskowej umożliwia zakorzenienie w miejscu.
- Technologie cyfrowe i sztuczna inteligencja jako swoiste przestrzenie mogą przyczynić się do budowania atrakcyjnych sposobów uczenia się. Potencjał AI tkwi w przekształcaniu tradycyjnych modeli nauczania w samodzielne, spersonalizowane doświadczenia, promując inkluzywność i dostępność, szczególnie dla uczniów z niepełnosprawnościami.
- Istotną rolę w poznawaniu miejsc i nie-miejsc edukacji odgrywa literatura dziecięca. W ostatnich latach w polskiej literaturze dla dzieci pojawiły się utwory, w których środowiska rodzinne lub szkolne bywają przedstawione jako nie-miejsca, przyjmują aspekt binarny (dychotomiczny). Do tej grupy należą, powieści Małgorzaty Strękowskiej-Zaremby: Dom nie z tej ziemi, Złodzieje snów, Lilana. We wszystkich tych utworach dziecko narażone jest na kontakty z dorosłymi, którzy tworzą nie-miejsca w rozumieniu nadanym im przez pedagogów. Zwykle pisarka ukazuje rodziców, którzy nie radzą sobie ze swoją rolą.