2 maja obchodzimy w Polsce Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej – święto, które skłania do refleksji nad naszą tożsamością narodową, a także nad symboliką barw narodowych. Skąd wzięły się kolory biały i czerwony?
Pojęcie flagi polskiej w dzisiejszym rozumieniu pojawiło się dopiero na przełomie XIX i XX wieku. W czasach dawnej Rzeczypospolitej używano chorągwi państwowych w trzech podstawowych wariantach: chorągwi herbowej z połączonymi herbami Polski i Litwy, chorągwi z Orłem Białym na czerwonym tle oraz litewskiej chorągwi z białą Pogonią – rycerzem na koniu z uniesionym mieczem – również na czerwonym tle. Barwy biało-czerwone mają swoje korzenie heraldyczne, wywodzące się bezpośrednio z herbów Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po raz pierwszy nieoficjalnie uznano je za barwy narodowe podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1792 roku. Wówczas uczestnicy uroczystości wystąpili w strojach zawierających elementy bieli i czerwieni – jako symbol jedności i patriotyzmu.
Oficjalnie kolory biały i czerwony zostały ustanowione barwami narodowymi przez Sejm Królestwa Polskiego 7 lutego 1831 roku. Ustawa ta określała barwy kokardy narodowej, noszonej jako wyraz przynależności narodowej. Biało-czerwone kokardy stały się symbolem dumy narodowej i były powszechnie noszone podczas wszystkich powstań niepodległościowych XIX wieku, symbolizując patriotyzm i jedność w walce o wolność.
Flaga Polski to prosty prostokąt podzielony na dwa poziome pasy: górny biały, dolny czerwony. Warto zaznaczyć, że kolejność kolorów ma znaczenie – odwrotna konfiguracja oznacza flagę Monako lub Indonezji!
Istnieje także wersja flagi z godłem, używana wyłącznie przez oficjalne delegacje i placówki dyplomatyczne za granicą. Na białym pasie umieszczony jest wówczas wizerunek białego orła w złotej koronie.
Ciekawostki o polskiej fladze:
Dzień Flagi został ustanowiony w 2004 roku i przypada 2 maja. Wybór daty święta miał dwie przyczyny. Jedna, historyczna, jest związana z tym, że właśnie 2 maja 1945 r. flaga polska została zawieszona w Berlinie na Reichstagu oraz na Kolumnie Zwycięstwa. Druga dotyczy tego, że władze PRL zlikwidowały święto 3 maja: po 1 maja flagi miały być natychmiast zdjęte, by nie doczekały do 3 maja.
Wysokość do szerokości flagi Polski wynosi 5:8, a proporcje barw są równe – po połowie. Przy umieszczaniu barw Rzeczypospolitej Polskiej w układzie pionowym kolor biały umieszcza się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. Od 1980 r. barwy polskiej flagi określane są za pomocą współrzędnych trójchromatycznych.
Źródło: Dz.U. 1980 nr 7 poz. 18 / isap.sejm.gov.pl
Polacy bardzo chętnie wywieszają flagę w święta narodowe, a biało-czerwona zyskała także popularność podczas wydarzeń sportowych – stała się jednym z najważniejszych symboli wspólnoty narodowej.
W czasie II wojny światowej flaga była symbolem oporu – często malowana ręcznie, nanoszona na opaski, ubrania czy ściany. Dla wielu pokoleń stanowiła znak nadziei i wolności.
Szacunek do flagi
Flaga państwowa to nie tylko kawałek materiału – to symbol narodu i jego historii. Dlatego warto pamiętać o kilku zasadach:
- Flaga Rzeczypospolitej Polskiej może być eksponowana każdego dnia przez wszystkich obywateli, instytucje oraz organizacje.
- Wywieszając flagę z okazji świąt państwowych, dajemy wyraz uhonorowania oraz obchodzenia przez nas święta.
- Z flagą Rzeczypospolitej Polskiej należy obchodzić się z szacunkiem – zarówno, gdy wywiesza się ją lub zdejmuje, jak i podczas przechowywania, gdy nie jest eksponowana.
- Flaga powinna być zawsze zadbana. Kiedy wypłowieje lub się podrze, powinno wymienić się ją na nową.
- Miejsce umieszczenia flagi powinno być honorowe, zapewniające jej dobrą widoczność o każdej porze dnia i nocy.
- Flagi państwowej nie używa się do nakrywania stołów, mównic czy pojazdów. Nie powinno się również nakrywać nią odsłanianych tablic lub pomników. Zamiast niej lepiej posłużyć się biało-czerwoną wstęgą.
- Na fladze państwowej oraz jej wizerunkach nie należy umieszczać napisów ani grafik. Nie należy też mocować do niej jakichkolwiek przedmiotów.
Biało-czerwona flaga towarzyszyła Polakom w najtrudniejszych i najpiękniejszych momentach historii. Dziś przypomina o wolności, solidarności i dumie narodowej. Warto znać jej historię i świadomie ją pielęgnować – nie tylko od święta.